‘Narsisizme Farklı Bir Perspektif’
Lise devrinde okuduğum Colin Falconer’a ilişkin olan ‘Biz Tanrıyken’ yapıtında bana o günün fikriyle farklı gelen bir şeyler vardı. Bu roman Kleopatra’nın hayatına dair perspektifler sunarken Jül Sezar ile ilgili de birtakım durum ve mevzulara değinmişti. elbette romanlar bir kurgudan oluşur ve ortasında tarihi gerçeklik dışı ögeler da bulunur. Ancak bana, her ne kadar roman da olsa, tarihi olayların akışından ve bir hükümdarın hislerinden mümkün olabilecek tahminen de en hakikat perspektif iddiasıyla bahsetmiş olduğuni hissettirmişti. Zira narsisizm birbirinden farklı bir fazlaca yüzü bulunan bir madalyon üzeredir. Sözün kökeni hayli eskilere ta Yunan Mitolojisine dayanır. Çok güzel bir avcı olan Narcissus ismindeki genç kendisini bakılırsan tüm bayanları aşka düşürür lakin hiç birine karşılık vermez. Bir gün Narcissus bir daha ormanda avlanırken Echo ismindeki peri kendisini görür ve ona aşık olur. Echo beşerlerle konuşamaz sadece onların söylemiş olduği son sözleri tekrar eder. Ne vakit Narcissus’la konuşmak istese onun söylemiş olduklerinin de son sözünü tekrar eder ve bir türlü bağlantı kuramaz ve aşkı sebebiyle günden güne erir biter, en sonunda da bir kaya üzerinde can verir. Bu olanlara sonlanan Zeus Narcissus’unda birebir duruma düşmesini emreder ve ‘kimseyi sevemeyen kendisini sevsin’ buyurur. bir daha günlerden bir gün avlanmak için ormanda dolaşan Narcissus bir göle rastgelir. Susuzluğunu gidermek için göle yaklaşır ve orada birinci defa kendi yansımasını görür. Kendi yansımasından büyülenen Narcissus oradan ayrılamaz ve günlerce kendi yansımasını izleyerek bitap düşer. En sonunda açlıktan, yorgunluktan ve güçsüzlükten sonsuz uykuya dalarak göle düşer, boğularak can verir. daha sonrasında efsaneye göre vücudu gölün üzerinde nergis çiçeği olarak belirir. Gölde boğularak hayatı sonlanan genç Narcissus’un bu öyküsü bizler için pek değerlidir. Zira Narcissus’un narsisizmi kendisini dış gerçeklikten -mesela bir aynadan- daha evvel hiç görmemesiyle alakalıydı tahminen de ve birincil narsisizm olarak isimlendirdiğimiz bu sürecin bir kesimi kelam konusuydu. Ama burada aslında Narcissus’ un kendisini daha öncesinde bir aynadan görmemesine rağmen yetişkin olarak objelerle objektif bir irtibat dünyası kurması gerekliliğinin karşılanmayışı ikincil narsisizmin kapılarını da açtı ve dokunaklı sonunu hazırladı. Tıpkı bebeklerin kendileriyle dışardaki dünyayı; objeler dünyasını tanıyamamaları ötürüsıyla burada dışarıya karşı bir ilgi ve yönelimin olmaması durumu üzere. Aslında bebekler de bir süre daha sonrasında kendilerinin haricinde da bir dünya olduğunu fark eder; ne kendisi ne değil, hangi libido -Freud’un tabiriyle bu biçimde isimlendirilir ömür gücü manasına gelir- nereye yönlendirilir, yönlendirilmelidir bütün bunların ayrımına varmak muhakkak bir olgunluk, farkındalığın akabinde oluşur. Yunan Mitolojisi’nde yer alan Narcissus’un kıssası tıpta da bir epey kavramın kökeni olmuştur; nevroz, narkoz, narsistik kişilik bozukluğu vb.
Şimdi gelin birlikte bu kavramlardan şu ortalar sıkça duyduğumuz, hatta kimi vakit bizlerin ortasında bir çekirdeği olan kimi vakit ise bu biçimde partnerler, arkadaşlar edinerek hayatlarımızı zorlaştıran narsisizme göz atalım. Narsisizmi; dışarıdaki objelere atfedilmesi gereken libidonun egoya aktarılması biçiminde açıklayan Freud da, özetlemek gerekirse Zeus’un ‘başkasını sevemeyen kendisini sevsin’ buyruğunu psikanalitik sistematik çerçevesinde bu biçimde açıklamıştır. Narsistik kişilik bozukluğuna sahip bireyler, toplumsal hayatlarında dışlandıkları, eleştirildikleri durumlarda agresif ve manipülatif haller sergileyebilir. Etraf tarafınca gelen rastgele bir reaksiyon yahut tenkit; bireye kendisinin hafifçee alındığını, önemsenmediğini, özel ve kıymetli olmadığını ve hatta aşağılandığını hissettirebilir. Bu da narsistik kişilik bozukluğu olan bir kişinin depresyona girmesine, dürtüsel davranışlar sergilemesine ve öfkeyle ilgili meseleler yaşamasına niye olabilir.
Bir narsistle bağlantıda ne kendisi ne karşısındaki ne de alaka önemli-değerli değildir. Sadece çıkar ve doyum sağlamaya yönelik amaca yanlışsız davranışlar görülür. Bu esnada bir narsist muhakkak müddetler içerisinde sizleri fazlaca bedelli, vazgeçilmez, biricik ve kusursuz hissettirebilir fakat varolan enerjiyi gereğince tükettikten daha sonra bundan da vazgeçer çünkü maksada yönelik davranışlarda bulunmak artık gereksizdir, istenilen elde edilmiştir. Bir narsistle yaşamak zordur, tüketicidir evet. Hatta kimi vakit etrafımızda biten münasebetler, zorlayıcı bağlantılardan bahseden insanların karşı tarafa atfettiği bir özellik olarak da görürüz bu psikopatolojiyi, yani narsisizmi. Ancak bir de bir narsistle yaşamayı başta seçen, devam ettiren ya da her seferinde arayıp itinayla bir narsist bulan ya da sırf narsistlere yanlışsız çekilen insanlara da göz atmak gerekir. Çünkü kurban ve mağdur rolü ülkemizce fazlacaça kabul görse de yetişkin olarak bizler seçimlerimize, neticelerina ve yeniden eden döngülere odaklanarak oradaki ihmallere, yanılgılara dair bir yordama yapmak sorumluluğunu üstümüzde bulundururuz. şüphesiz kimi durumlar, denk gelişler, denetim dışı deneyimler edinebiliriz. Lakin bunun haricindekiler tahminen karşımızdakinin psikopatolojik alt yapısını ortaya koyduğu kadar bizlerden de haber verebilir. Örneğin; narsist-borderline ikilisi birbirlerini bulan ve çeken mıknatıs kutupları üzeredir. İkiside tıpkı unsurdan yapıldığı için muhakkak bir seviyede benzeri fakat gösterdikleri özellikler ve gereksinimleri ötürüsıyla bir o kadar zıt-farklıdırlar. Borderline bir sarmaşık üzere etrafına sarılabileceği, yarı parazit ömür sürdürebileceği bir yapı arar, narsist ise aslında bir su kamışı üzere içi boş ve köksüz bulunmasına rağmen kendisini bir çınar olarak tanıtır ve etrafına sarılması için sarmaşığı davet eder. Fırtınalarda birbirine tutunup ayakta kalacağını düşünen bu çift en hayli birbirini sallar ve zedeler. Narsist ve borderline bağlantısının bir epey farklı görünümü vardır ve başlı başına bir mevzudur olağan olarak lakin unutulmamalı ki olgun bir yetişkin karşıdakiyle başlayan cümleler yerine bendekiyle daha fazlaca ilgilenir. Zira değişim alanı ve gücünün kendisine dair olduğunu bilir. Olgun bir yetişkinlikle sorumluluklarımız farketmek, üstlenmek dileğiyle. Kendiniz nazik davranın, hoşçakalın.
Lise devrinde okuduğum Colin Falconer’a ilişkin olan ‘Biz Tanrıyken’ yapıtında bana o günün fikriyle farklı gelen bir şeyler vardı. Bu roman Kleopatra’nın hayatına dair perspektifler sunarken Jül Sezar ile ilgili de birtakım durum ve mevzulara değinmişti. elbette romanlar bir kurgudan oluşur ve ortasında tarihi gerçeklik dışı ögeler da bulunur. Ancak bana, her ne kadar roman da olsa, tarihi olayların akışından ve bir hükümdarın hislerinden mümkün olabilecek tahminen de en hakikat perspektif iddiasıyla bahsetmiş olduğuni hissettirmişti. Zira narsisizm birbirinden farklı bir fazlaca yüzü bulunan bir madalyon üzeredir. Sözün kökeni hayli eskilere ta Yunan Mitolojisine dayanır. Çok güzel bir avcı olan Narcissus ismindeki genç kendisini bakılırsan tüm bayanları aşka düşürür lakin hiç birine karşılık vermez. Bir gün Narcissus bir daha ormanda avlanırken Echo ismindeki peri kendisini görür ve ona aşık olur. Echo beşerlerle konuşamaz sadece onların söylemiş olduği son sözleri tekrar eder. Ne vakit Narcissus’la konuşmak istese onun söylemiş olduklerinin de son sözünü tekrar eder ve bir türlü bağlantı kuramaz ve aşkı sebebiyle günden güne erir biter, en sonunda da bir kaya üzerinde can verir. Bu olanlara sonlanan Zeus Narcissus’unda birebir duruma düşmesini emreder ve ‘kimseyi sevemeyen kendisini sevsin’ buyurur. bir daha günlerden bir gün avlanmak için ormanda dolaşan Narcissus bir göle rastgelir. Susuzluğunu gidermek için göle yaklaşır ve orada birinci defa kendi yansımasını görür. Kendi yansımasından büyülenen Narcissus oradan ayrılamaz ve günlerce kendi yansımasını izleyerek bitap düşer. En sonunda açlıktan, yorgunluktan ve güçsüzlükten sonsuz uykuya dalarak göle düşer, boğularak can verir. daha sonrasında efsaneye göre vücudu gölün üzerinde nergis çiçeği olarak belirir. Gölde boğularak hayatı sonlanan genç Narcissus’un bu öyküsü bizler için pek değerlidir. Zira Narcissus’un narsisizmi kendisini dış gerçeklikten -mesela bir aynadan- daha evvel hiç görmemesiyle alakalıydı tahminen de ve birincil narsisizm olarak isimlendirdiğimiz bu sürecin bir kesimi kelam konusuydu. Ama burada aslında Narcissus’ un kendisini daha öncesinde bir aynadan görmemesine rağmen yetişkin olarak objelerle objektif bir irtibat dünyası kurması gerekliliğinin karşılanmayışı ikincil narsisizmin kapılarını da açtı ve dokunaklı sonunu hazırladı. Tıpkı bebeklerin kendileriyle dışardaki dünyayı; objeler dünyasını tanıyamamaları ötürüsıyla burada dışarıya karşı bir ilgi ve yönelimin olmaması durumu üzere. Aslında bebekler de bir süre daha sonrasında kendilerinin haricinde da bir dünya olduğunu fark eder; ne kendisi ne değil, hangi libido -Freud’un tabiriyle bu biçimde isimlendirilir ömür gücü manasına gelir- nereye yönlendirilir, yönlendirilmelidir bütün bunların ayrımına varmak muhakkak bir olgunluk, farkındalığın akabinde oluşur. Yunan Mitolojisi’nde yer alan Narcissus’un kıssası tıpta da bir epey kavramın kökeni olmuştur; nevroz, narkoz, narsistik kişilik bozukluğu vb.
Şimdi gelin birlikte bu kavramlardan şu ortalar sıkça duyduğumuz, hatta kimi vakit bizlerin ortasında bir çekirdeği olan kimi vakit ise bu biçimde partnerler, arkadaşlar edinerek hayatlarımızı zorlaştıran narsisizme göz atalım. Narsisizmi; dışarıdaki objelere atfedilmesi gereken libidonun egoya aktarılması biçiminde açıklayan Freud da, özetlemek gerekirse Zeus’un ‘başkasını sevemeyen kendisini sevsin’ buyruğunu psikanalitik sistematik çerçevesinde bu biçimde açıklamıştır. Narsistik kişilik bozukluğuna sahip bireyler, toplumsal hayatlarında dışlandıkları, eleştirildikleri durumlarda agresif ve manipülatif haller sergileyebilir. Etraf tarafınca gelen rastgele bir reaksiyon yahut tenkit; bireye kendisinin hafifçee alındığını, önemsenmediğini, özel ve kıymetli olmadığını ve hatta aşağılandığını hissettirebilir. Bu da narsistik kişilik bozukluğu olan bir kişinin depresyona girmesine, dürtüsel davranışlar sergilemesine ve öfkeyle ilgili meseleler yaşamasına niye olabilir.
Bir narsistle bağlantıda ne kendisi ne karşısındaki ne de alaka önemli-değerli değildir. Sadece çıkar ve doyum sağlamaya yönelik amaca yanlışsız davranışlar görülür. Bu esnada bir narsist muhakkak müddetler içerisinde sizleri fazlaca bedelli, vazgeçilmez, biricik ve kusursuz hissettirebilir fakat varolan enerjiyi gereğince tükettikten daha sonra bundan da vazgeçer çünkü maksada yönelik davranışlarda bulunmak artık gereksizdir, istenilen elde edilmiştir. Bir narsistle yaşamak zordur, tüketicidir evet. Hatta kimi vakit etrafımızda biten münasebetler, zorlayıcı bağlantılardan bahseden insanların karşı tarafa atfettiği bir özellik olarak da görürüz bu psikopatolojiyi, yani narsisizmi. Ancak bir de bir narsistle yaşamayı başta seçen, devam ettiren ya da her seferinde arayıp itinayla bir narsist bulan ya da sırf narsistlere yanlışsız çekilen insanlara da göz atmak gerekir. Çünkü kurban ve mağdur rolü ülkemizce fazlacaça kabul görse de yetişkin olarak bizler seçimlerimize, neticelerina ve yeniden eden döngülere odaklanarak oradaki ihmallere, yanılgılara dair bir yordama yapmak sorumluluğunu üstümüzde bulundururuz. şüphesiz kimi durumlar, denk gelişler, denetim dışı deneyimler edinebiliriz. Lakin bunun haricindekiler tahminen karşımızdakinin psikopatolojik alt yapısını ortaya koyduğu kadar bizlerden de haber verebilir. Örneğin; narsist-borderline ikilisi birbirlerini bulan ve çeken mıknatıs kutupları üzeredir. İkiside tıpkı unsurdan yapıldığı için muhakkak bir seviyede benzeri fakat gösterdikleri özellikler ve gereksinimleri ötürüsıyla bir o kadar zıt-farklıdırlar. Borderline bir sarmaşık üzere etrafına sarılabileceği, yarı parazit ömür sürdürebileceği bir yapı arar, narsist ise aslında bir su kamışı üzere içi boş ve köksüz bulunmasına rağmen kendisini bir çınar olarak tanıtır ve etrafına sarılması için sarmaşığı davet eder. Fırtınalarda birbirine tutunup ayakta kalacağını düşünen bu çift en hayli birbirini sallar ve zedeler. Narsist ve borderline bağlantısının bir epey farklı görünümü vardır ve başlı başına bir mevzudur olağan olarak lakin unutulmamalı ki olgun bir yetişkin karşıdakiyle başlayan cümleler yerine bendekiyle daha fazlaca ilgilenir. Zira değişim alanı ve gücünün kendisine dair olduğunu bilir. Olgun bir yetişkinlikle sorumluluklarımız farketmek, üstlenmek dileğiyle. Kendiniz nazik davranın, hoşçakalın.